روایتی از زندگی یک معلم پرتلاش کرمانشاهی
تاریخ انتشار: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۲۰۸۴۷
خبرگزاری مهر -گروه استانها- سمیه نوری: بسیاری عقیده دارند که معلمی به لحاظ ارزش روشنگری کاری خدایی به شمار میرود و قرآن کتاب روشنگری و سعادت بشر است. همانگونه که در بدو آموزش هر انسان نخستین رهنمود معلم به نوآموزان امر به "خواندن" است نزول نخستین کلام الهی بر پیامبر اکرم (ص) همین امر بود.«اقرإ باسم ربک الذی خلق خلق الانسان من علق اقرء و ربک الاکرم الذی علم بالقلم علم الانسان ما لم یعلم».
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در جامعه انسانی اساسیترین فعالیت یعنی تعلیم و تربیت به دوش معلم است. هرچندکار معلمی به هرگونه تلاشی که برای هدایت تکامل و تعلیم و آموزش انسان صورت میگیرد اطلاق میشود و براساس همین تعریف پیامبران معلم بشر خوانده میشوند و به تناسب پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده نسبت به کوچک ترها نقش معلم را دارند اما در نام گذاری طبقات مختلفی که وظیفه تعلیم و تربیت را بر عهده گرفتهاند اصطلاحاً تنها به یک طبقه «معلم» میگویند یعنی همان کسانی که رسالت آموزش و پرورش فرزندان ما را از دوره کودکی و تحصیلات ابتدایی تا دوره جوانی و تحصیلات عالی بر عهده میگیرند. در جامعه اسلامی ما این وظیفه مهم بر عهده انسانهای شریف، قانع و وظیفه شناسی است که از سر تعهد و دلسوزی به ساخت و شکل دهی استعدادهای مؤمن و کاردان مشغول هستند و مردم ما نیز از آنجا که به نقش این طبقه فرهیخته آگاه بوده و همیشه از کارشان به ویژه در روز مشخصی به نام "روز معلم" تقدیر و تشکر دارند.
معلمان در هر مکتب و جریان فکری یکی از ارکان جدی تحقق آرمانهای جامعه بوده و با وجود نقش و جایگاه والای معلم در فرآیند رشد و تعالی جوامع لازم میدانیم که به تبیین و آگاهی بخشی این جایگاه پرداخته شود به همین منظوربا معرفی بانو ندا خداداده معلم نمونه استان کرمانشاه و منتخب کشور با ۱۹ سال سابقه تدریس در آمورش و پرورش استان کرمانشاه در منطقه بیستون استان کرمانشاه در مقطع متوسطه اول و دارنده مدرک دکترای مدیریت آموزشی، کارشناسی ارشد در ۲ رشته تکنولوژی و زیست شناسی با این معلم پرتلاش به گفتگو پرداختیم.
از چه زمانی احساس کردید آموزش نیازمند تحول است و برای آن اقدام کردید؟
بسیاری از معلمان و همکاران در آموزش و پرورش میپندارند که با ورود به شغل دبیری دیگر به یادگیری بیشتر نیاز ندارند در حالی که من در مسیر خود تا به امروز تلاش کردم علاوه بر ادامه تحصیل در رشته ارشد در تمام جشنوارههای مرتبط شرکت کنم و تاکنون ۲۵ مقاله علمی و پژوهشی که برخی از آنها در سطح بین المللی به چاپ رسیده، داشتهام.
در همین راستا هر جا که احساس نیاز نسبت به یادگیری بیشتر داشتم حضور پیدا کردم در صورتی که حتی در جشنوارهها مقامی کسب نکردم اما حضور در جمع برترینها و استفاده از تجربیات آنها را برای خود آموزنده دیدم و به طور کلی معتقدم که مدرسه تنها مکانی برای آموزش دانش آموزان نبوده بلکه مدرسه یک سازمان یاد گیرنده بوده که تمامی افراد آن باید در این سازمان یاد بگیرند.
خلاقیت در هر زمینه کاری و شغلی میتواند مقولهای جذاب باشد که نظر مخاطب را جلب میکند و امروز نیز با توجه به اینکه مخاطبان ما در مدرسه یعنی دانش آموزان به لحاظ مختلفی فرق کرده اند و زمانی که متوجه تغییر مخاطبان خود به عنوان یادگیرنده شدم، احساس کردم باید به روشهای خلاقانه، نوین، کارگروهی و دانش محوری متوسل شویم. چرا که نیاز امروز جامعه در فضای آموزشی برای پیشرفت و بالا بردن سطح یادگیری دانش آموزان استفاده از روشهای خلاقانه و نوین است.
به دلیل اینکه رشته تجربی موقعیت مناسبی برای ارائه روشهای نوین در آمورش را ایجاد میکرد روش آموزش و ارزیابی جدید و نوینی را پیاده سازی کردم. همچنین درگیری با دوران کرونا و پسا کرونا به ما یاد داد که تنها مهارت یاد دادن کافی نیست و باید مهارت تولید محتوا، ساخت نرم افزار، دست سازههای آموزشی و… را نیاز داشته تا دانش آموز بهتر مطالب را درک کند.
در راستای پیادهسازی تحقق سند تحول بنیادین چگونه عمل کردید؟
در سند تحول بنیادین تمام ساحتهای ۶ گانه مورد تاکید و توجه قرار گرفته و با دستوالعملهایی پیاده سازی آن مورد تاکید قرار گرفته شده است اما باید گفت که پیش از این سند، معلمان به طور خودجوش در این مسیر گام نهادند و میتوان گفت این سند با ساماندهی بیشتر پیاده سازی ساحتها را مورد تاکید قرار داده است.
معلم باید از همان ابتدا که وارد کلاس میشود درک کند که دانش آموز در کدام نقطه و بعد اجتماعی و روحی قرار دارد و از همان نقطه دانش آموز را کمک کند و برقراری ارتباط با دانش آموز و استفاده از روشهای خلاقانه و نوین یکی از مهمترین نکات مورد تاکید در سند تحول بنیادین است که به همین دلیل اگرچه برخی از دروس با آموزش و مطلب مربوط به ابعاد تربیتی ارتباطی ندارد اما معلم باید بکوشد که در کنار درس به صورت مستقیم و غیر مستقیم به عنوان یک راهنما به دانش آموز کمک کند.
آیا تعریف معلم خوب امروز با دیروز فرق کرده؟
شاید در نگاه اول هزاران تعریف از یک معلم خوب به ذهن خطور کند اما طبق آخرین تعریف یونسکو یک معلم خوب باید دارای شایستگیهای علمی، عمومی، اخلاقی و شغلی باشد اما از نظر من معلم خوب در درجه اول باید عشق به تدریس داشته و با وجود مشکلات زندگی شخصی و… هرروز با عشق تدریس کند.
از آنجا که دانش آموزان امروز با دانش آموزان گذشته فرق کردهاند برای تدریس و برقراری ارتباطی پایدار و نتیجه بخش نیازمند زبان و ادبیات مشترک هستیم و این تغییر در نسل و دانش آموزان هر دوره است که باعث میشوند معلم نیز تغییر کنند و در واقع نسل امروز با تغییرات پیش آمده تعیین میکند که یک معلم خوب چه شاخصههایی داشته باشد.
با توجه به انتخاب مجدد شما به عنوان معلم نمونه، قدری درباره معیار و شیوه این انتخاب بگویید؟
امسال نیز مانند سالهای گذشته برای انتخاب معلم نمونه شاخصههایی را تعیین کردند که این شاخصهها شامل فعالیتهای پژوهشی معلم طی یکسال گذشته، فعالیتهای فن آورانه و ایثار و فداکاری بود اما من شاخصههای دیگری از جمله ارائه رساله دکترا و انتشار مقالات علمی و پژوهشی به چاپ رسیده در فصل نامهها و ساخت کلیپهای آموزشی داشتم و همچنین امسال برای اولین بار در ارزیابی معلمان از دانش آموزان نظر سنجی شد.
از مصائب تدریس در ایام کرونا بگویید
با توجه به اینکه بیماری کرونا یک دفعه و بدون اینکه آمادگی برخی شرایط احتمالی را داشته باشیم وارد کشور شد آموزش در بستر فضای مجازی برای اولین بار به صورت سراسری دنبال شد و متأسفانه به دلیل آماده نبودن زیرساختهای لازم به ویژه در زمینه ارائه آموزش در فضای مجازی با مشکلاتی هم در زمینه آموزش و هم در زمینه پیام رسان شاد داشتیم و راهاندازی این پیام رسان به صورت مؤثر و کاربردی زمان بر بود و باعث شده بود که برای تولید محتوا تا نیمههای شب بیدار باشیم و مطالب را برای روز آینده آماده کنیم.
اما در این زمان با توجه به اینکه هم خودم و هم همسر دبیر بودیم و دخترم محصل بود در یک تایم از روز همگی درگیر آموزش بودیم و سعی میکردیم فضا سازی به گونهای باشد که آموزش برای هیچیک از ما مختل نشود و حتی اتاق من برای دانش آموزان با وجود تخته سیاه و وسایل آموزشی طوری بود که بیشتر به کلاس درس شده بود.
با توجه به کمبودها آموزشی، نظام آموزش و پرورش نیازمند چه اصلاحاتی است؟
اگرچه مطالب و محتوای درسی رو به بهبود و در مسیر تقویت قرار گرفته اما کمبود ساعت تدریس برای برخی از دروس مهمتر باعث کاهش کیفیت و عقب ماندگی در مطالب درسی میشود همچنین نبود امکانات و نبود عدالت امکانات در برخی مدارس سبب شده که معلمان در آموزش با دست خالی تدریس کند و در نهایت اجرای ناقص طرح رتبه بندی معلمان است که در این بین باعث بی عدالتی در بین این قشر است و این امر شأن معلمان زیر سوال میبرد.
استعداد دانش آموزان روستایی و مناطق محروم را چگونه ارزیابی میکنید؟
در جامعه امروز انگیزه و روحیه بخشی به دانش آموزان مهمترین مسئله کمک کننده بوده و اتفاقاً به نظر من استعداد دانش آموزان مناطق محروم با وجود مشکلات بسیار بالا است اما این استعدادها باید توسط معلم شکوفا شود و آن معلم آنقدر آینده را برای دانش آموز زیبا ترسیم کند که دانش آموز انگیزه لازم برای رسیدن به اهداف و آینده را به دست آورد و باعث شکوفایی استعدادهای او شود.
مشوق شما در مسیر پیشرفت آموزش و تدریس که بود؟
موفقیت برای یک انسان به تنهایی رقم نمیخورد بلکه گروهی به عنوان پشتیبان او را حمایت کرده و در درجه اول خانواده به ویژه مادرم اصلیترین مشوقهایی بودند که مرا در این مسیر قرار داد و در ادامه همسر و فرزندم در طول این مسیر با تمام مشکلات و سختیها کنار من بودند و به من امید و انگیزه دادند و در نهایت از تمام افرادی که در این راستا برای موفقیت و ایستادن من در این جایگاه به ویژه اساتید دانشگاهی که در دوران سخت زندگی و نوشتن پژوهشها مرا کمک کردند تشکر میکنم.
خاطرهای از دوران تدریس خود بگویید:
سالهای نخست خدمت من در یک روستایی در منطقه به نام سنقر آباد بود که در این منطقه هنوز گازرسانی صورت نگرفته بود و در یکی از این روزها که قرار بود از دانش آموزان امتحان بگیرم صبح آن روز خیلی با عجله وارد کلاس شدم که امتحان را آغاز کنم، در حال توزیع برگههای امتحانی بین دانش آموزان بودم که با جیغ آنها رو به رو شدم. در همین زمان متوجه آتش گرفتن بخاری شدم، بال فاصله در همان لحظات نخست یکی یکی از کلاس خارج کردم. بدنبال آن به سختی با کمک کادر مدرسه توانستیم آتش را خاموش کنیم. البته ناگفته نماند که بعد از تمام شدن ماجرا دانش آموزان کلاس برای عذر خواهی آمدند و اعتراف کردند آتش سوزی آن روز کار آنها بود و با این شیطنت میخواستند امتحان را لغو کنند!.
کد خبر 5776043منبع: مهر
کلیدواژه: کرمانشاه آموزش و پرورش استان کرمانشاه روز معلم معلم وزارت آموزش و پرورش هفته معلم ویروس کرونا تعلیم و تربیت مدرسه دانش آموزان بوشهر گرگان گلستان خطبه های نماز جمعه کرمانشاه تبریز بسیج سازندگی اصفهان اردبیل ایلام روز معلم همدان آموزش و پرورش البرز ورزش دانش آموزان پیاده سازی مورد تاکید دانش آموز معلم خوب شاخصه ها یک معلم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۲۰۸۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
جذب بیش از ۱۹۰۰ معلم در چهارمحال و بختیاری
ایسنا/چهارمحال و بختیاری معاون پژوهشی، برنامهریزی و توسعه ادارهکل آموزشوپرورش چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه پیشبینی نشدن صحیح نیروی انسانی در سالهای گذشته موجب بروز مشکلات عدیده و چالش جدی در حوزه تأمین معلمان شد، گفت: در سال گذشته ۱۱۴۴ سهمیه جذب شد و در سال جاری نیز ۱۹۵۸ سهمیه پیشبینی شده است.
امین سلیمانی۱۳ اردیبهشتماه در نشست خبری با اصحاب رسانه استان با تبریک آغاز هفته بزرگداشت مقام معلم و با اشاره به اینکه برای نخستین بار امسال ۲ معلم از این استان در جمع ۱۵ معلم نمونه کشور قرار گرفتند، اظهار کرد: انتخاب «جعفر عالیپور» و «سلمان رستمی» از معلمان ممتاز چهارمحال و بختیاری با توجه به رقابت سختی که وجود داشت، حقیقتاً یک افتخارآفرینی بزرگ برای این منطقه سرشار از استعداد است.
وی با بیان اینکه پیشبینی نشدن صحیح نیروی انسانی در سالهای گذشته باعث بروز مشکلات عدیده و چالش جدی در حوزه تأمین معلمان شد، ادامه داد: سال گذشته یکهزار و ۵۶۰ معلم یعنی معادل ۱۳ درصد از معلمان ما بازنشسته شدند که باعث بروز چالش جدی شد و با اتخاذ تمهیدات مختلف اما با دشواری توانستیم این چالش را پشت سر بگذاریم.
سلیمانی در خصوص استخدام معلمان، تصریح کرد: در سال ۹۹ در مجموع، ۲۹۴ سهمیه جذب شدند که این آمار در سال ۱۴۰۱ به یکهزار و ۷۰ نفر رسید؛ همچنین در سال گذشته یکهزار و ۱۴۴ نفر جذب شدند و در سال جاری نیز یکهزار و ۹۵۸ سهمیه پیشبینی شده است.
معاون پژوهشی، برنامهریزی و توسعه ادارهکل آموزشوپرورش چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه تا کنون ۱۴ هزار و ۷۹۸ نفر از معلمان استان رتبهبندی شدند، اظهار کرد: این اقدام، اتفاق بسیار مهمی بود که زمینهساز ارتقای منزلت معلمان و فرهنگیان است.
سلیمانی بیان کرد: راهاندازی اردوگاه دانشآموزی شهید چمران چمعالی در کنار رودخانه زایندهرود بعد از ۱۸ سال تا پایان تابستان، افتتاح استخر شهید استکی تا مهرماه، تأمین تجهیزات و امکانات برگزاری امتحانات نهایی از مهمترین اقدامات انجام شده و نیز برنامههای آموزشوپرورش در سال جدید است.
در ادامه پژمان خلفیان، معاون آموزش متوسطه ادارهکل آموزشوپرورش چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه تا کنون بالغ بر ۲۰ میلیارد تومان در دولت سیزدهم برای تجهیز هنرستانهای فنی حرفهای و کاردانش هزینه شده است، اظهار کرد: این اعتبارات هم از حوزه پشتیبانی ادارهکل و هم نوسازی و تجهیز مدارس هزینه شده که این رقم بیسابقه است. در حال حاضر ۳۶ درصد دانشآموزان در رشتههای مختلف فنی حرفهای و کاردانش مشغول تحصیل هستند که چشمانداز ما در یکی دو سال آینده، رساندن این رقم به ۶۰ درصد است.
وی در خصوص تجهیزات متوسطه اول، ادامه داد: از ابتدای سال تحصیلی گذشته تا کنون، ۱۵ سایت شامل ۱۰ رایانه یعنی در مجموع، ۱۵۰ دستگاه رایانه در مناطق ۱۷گانه آموزشوپرورش و در قالب طرح شهید فخریزاده توزیع شد که در راستای تقویت هوش مصنوعی و کدنویسی اجرایی شده بوده است.
خلفیان بیان کرد: ساماندهی هدایت تحصیلی دانشآموزان متوسطه اول در قالب طرح شهید هادی با هدف کمک به دانشآموزان برای ورود به رشتههای مرتبط با علاقه و استعداد از جمله اقدامات در دست انجام است که از طریق پایگاه اینترنتی مربوطه پیش میرود.
وی در پایان گفت: تجهیز ۴۵ کارگاه کار و فناوری، افزایش ۵.۲ درصدی شاخههای فنی حرفهای، کلاسهای آمادگی دانشآموزان برای امتحانات نهایی و برگزاری آزمونهای شبیهسازی امتحانات نهایی در سه ماده درسی، برپایی کارگاههای آموزشی به میزان بالغ بر ۱۶ هزار نفرساعت و طرحهای ضمن خدمت به میزان بالغ بر ۱۳ هزارنفر ساعت و نظارت بالینی بر حدود یکهزار کلاس درس از جمله اقدامات معاونت آموزش متوسطه بوده است.
همچنین نصرتالله محمودی، معاون آموزش ابتدایی ادارهکل آموزشوپرورش با اشاره به اینکه مبنا و اساس آموزش ابتدایی در کودکستانها شکل میگیرد لذا این مراکز نیازمند نظارت هستند، اظهار کرد: کودکانی که این دوره را گذرانده باشند راحتتر و بهتر میتوانند در کلاس اول تحصیل کنند؛ فعالیت این مراکز در استان بهصورت ۱۰۰ رصد میشود و قریب به ۸۰ درصد کودکستانها از مجموع ۹۰۰ مرکز فعال، مراحل ارزیابی را پشت سر گذاشتهاند و موارد لازم به آنها گوشزد شده است تا نوآموزان ما آسیب نبینند.
وی با اشاره به اینکه توانمندسازی معلمان ابتدایی یکی از اولویتهای این معاونت است، ادامه داد: این اولویت در قالب طرح شهید همت اجرایی میشود با این توضیح که آموزگاران در طی سه سال باید در هفت عنوان درسی تحت آموزش قرار گیرند که در حال حاضر سه هزار نفر از معلمان ابتدایی یعنی ۹۰ درصد معلمان این مقطع در این طرح شرکت کردند.
محمودی با اشاره به پوشش تحصیلی ۹۹.۰۸ درصد در استان، بیان کرد: از این حیث جزو استانهای برتر هستیم اما شناسایی دانشآموزان بازمانده از تحصیل در دست انجام است که از سال ۱۴۰۰، یکهزار و ۳۳ دانشآموز از تحصیل بازماندند.
وی ادامه داد: برای ریشهیابی علل و اتخاذ راهکارهای لازم برای این دانشآموزان، به هر ۱۰ دانشآموز یک پیگیریکننده اختصاص یافت که به محل زندگی دانشآموزان بروند و علت بازماندن از تحصیل را پیگیری کنند، همه دانشآموزان شناسایی شدند که نزدیک ۳۰۰ نفر به تحصیل بازگشتند اما در بقیه موارد، به علل متفاوت مانند بیماری، مشکلات اقتصادی و ... امکان بازگشت دانشآموزان به مدارس مهیا نبود که این موارد نیز در دست پیگیری است.
همچنین یاسر خسروی، معاون نهضت سوادآموزی ادارهکل آموزشوپرورش استان با اشاره به اینکه در سال ۵۸، حدود ۳۶ درصد از افراد ۱۰ تا ۴۹ سال جمعیت استان سواد داشتند، اظهار کرد: امروز بیش از ۹۷ درصد مردم باسواد هستند.
وی ادامه داد: هر ساله سهمی برای استان جهت پوشش سوادآموزی در نظر گرفته میشود که در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲، از سهمیه بالغ بر چهار هزار نفر در استان که باید باسواد میشدند ،بیش از ۹۵ درصد سهمیه استان تحت پوشش قرار گرفت؛ در سال ۱۴۰۲-۱۴۰۳ نیز بالغ بر ۷هزار نفر باید تحت پوشش قرار بگیرند که تا کنون بالغ بر ۴۰۰۰ نفر محقق شده است.
در ادامه ذوالفقار علیخانی، معاون پرورشی و فرهنگی ادارهکل آموزش و پرورش استان نیز در این نشست با اشاره به اقدامات و توفیقات این معاونت در ماههای اخیر، تصریح کرد: کسب رتبه نخست جشنواره فرهنگی «امید فردا»، رتبه اول کشور در جشنواره «دانایی و توانایی»، کسب رتبه سوم در پرسش مهر، رتبه اول در جشنواره سرود رضوی و دهها رتبه دیگر از اهم این توفیقات است.
وی ادامه داد: امسال تقویت و راهاندازی هیئتهای دانشآموزی با هدف بهرهگیری از کارکردهای معنوی این تشکلها در دستور کار قرار دارد و تشکلهای دانشآموزی اعم از بسیج، هلالاحمر و ... نیز از ارکان کار معاونت پرورشی محسوب میشود.
علیخانی با اشاره به فعالیت ۱۲ اردوگاه دانشآموزی در استان، بیان کرد: خوشبختانه مبالغ خوبی برای تکمیل اردوگاه چمعالی پیشبینی شده است که امیدواریم بهزودی شاهد راهاندازی این اردوگاه باشیم.
وی تصریح کرد: ۱۸ مرکز مشاوره، خط ۲۴ ساعته ۱۵۷۰ برای پیگیری لحظهای فوریتهای رفتاری و روانی دانشآموزان، ۳۱ کانون فرهنگی و پرورشی، ۱۰ دارالقرآن و ... از مهمترین مجموعههای آموزشوپرورش است که به دانشآموزان و خانوادههای آنان خدمترسانی میکنند.
در پایان فخرالدین اسدی، معاون تربیت بدنی و سلامت ادارهکل آموزش و پرورش استان با اشاره به اینکه ۸۶ درصد به فضاهای ورزشی استان در حوزه آموزشوپرورش به مدد افتتاح چمنهای مصنوعی و سالنهای ورزشی اضافه شده است، اظهار کرد: تا یکماه آینده این رقم به ۱۰۰ درصد خواهد رسید؛ ما احداث حدود ۱۴۸ فضای ورزشی را در دستور کار داشتیم که ۸۶ درصد محقق شده و ۱۴ درصد مابقی طی یکماه آینده محقق خواهد شد.
وی با اشاره به آغاز طرح مهارتآموزی رشتههای ورزشی، ادامه داد: برای آنکه بتوانیم ورزش را به حیاط مدرسه بازگردانیم طرح مهارتآموزی رشتههای طنابزنی، تنیس روی میز، شنا و دومیدانی ویژه مقاطع مختلف تحصیلی اجرایی میشود.
اسدی تأکید کرد: در حوزه سلامت، تعمیر و تجهیز ۲۶۰ سرویس بهداشتی مدارس و نیز اجرای طرح پایلوت آموزش بهداشت دهان و دندان ویژه ۸۰۰۰ دانشآموز عشایری از دیگر اقدامات این معاونت است.
انتهای پیام